Waamjigewinan owi Bebezhigowaad-onjibaamigag Giizhaa Agaa Yaajig Mina Yaawin Naaknigewin: Ogimaa Maandobiigan

Agaa noondamaang owi Giizhaa Agaa Yaajig mina bimaadiziwin naaknigewin wiikijinaakiiwin

Moshkin dibaajimowin

Owi moshkin dibaajimowin, Agaa noondamaang: Waamjigewinan owi Bebezhigowaad-onjibaamigag Giizhaa Agaa Yaajig Mina Yaawin Naaknigewin, temigad Wemitigoozhiimiwin miinwaa Zhaaganaashiimiwin apii gagwedweng. Miinwaa age gdaa gagwedwen mazinaakozigan owi ogimaa maandobiigan ninda aanke Giizhaa Agaa Yaajig iniwewinan: Waabanong Ojibwe, Mashkode Omashkiigoomowin, Inuktitut, Mi'kmag, Michif miinwaa Jibwayaan. Aga bigosenimigwo waasamo-asabi mazinaabiigan lsa-ihl@sac-isc.gc.ca awii gagwedwewin mazinaakoziganan.

Maampii baakiiginiganing:

Mookinigewin

Maanda dibaajimowin, Agaa noondamaang: Waabmjigewinan owi Bebezhigowaad-onjibaamigag Giizhaa Agaa Yaajig Mina Yaawin Naaknigewin, maandobiigaademigad owi inendamowin owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada agaa debinamiwaad apiinish nongo gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig owi onji:

Onji biboon 2021 apiinish digwaagig 2022, kiinsing miinwaa gichi kiing Anishinaabeg, Eshkiimewi, Wiisaakode, miinwaa Nowonj Iyaawid Aazhideseg Waajinaakiindijig agii niigaan-widonaa-aa niibna wiikijinakiiwinan zhiwe endinakiiwaad. Owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada zhaazhigwa agii debinaanaa-aa gegaa kina inendamowinan gewe Giizhaa Agaa Yaajig waajinakiindijig miinwaa maamiikwendamog awii miigwewaad zhinda maandobiigan dibaajimowin.

Maanda dibaajimowin ada naadmaagemigad wiidamaageng newen awaa temigag dinaangidoniwinan biitiwi Gichi Gimaawin maampii Gaanada, Giizhaa Agaa Yaajig waaji nakiindijig, miinwaa kiinsan miinwaa waasa wekamigan, zhiwe miigsemigag, ani zhito-aang wenaamjiganan owi bebezhigowaad-onjibaamigag + Giizhaa Agaa Yaajig mina yaawin naaknigewin.

Awii naadmaageng zhinomaagewaad owi ntam biigan maanda dibaajimowin, naagaanzijig onji Giizhaa Agaa Yaajig Zhichigewinan Gaanada agii wiiji-nakiimaa-aan:

Maamowi, ngii maandobii-aanaa agaa noondamaang onji nowonj wiikijinakiiwinan, miinwaa ngii maadokiinaa ntam biigan maanda dibaajimowin gewe waajinakiindijig owi onji aanji ginowaabmdamiwaad miinwaa ado inendamowiniwaa.

Newen wiikijinakiiwinan, zhaangswi nendowi gajichigaadeg agii moogsemigadoon aawong o'waa dibaachigaademigag:

  1. Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig dodaagaaziwaad miinwaa minadenjigaaziwaad naasaab apiitendaagoziwaad miinwaa zhichigewinan aanjichigaademigag awii bamigaademigag agaa shki digoshinajig-nigonigowaang naagijigewinan miinwaa bkaan enjigewin izhichigewin
  2. Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig adaa nakiitonaa-aa ado gimaakodaadiziwiniwaa miinwaa dibiniweziwin owi wiinwaa bezhigo giizhendamowin wenpanag.
  3. Miziwe wiiyaw ginowaabmjigaademigag owi mina yaawin maamowingaademigag Giizhaa Agaa Yaajig nikiiyaa gikendamang miinwaa ayaawing miinwaa newen bimaadiziwin endodaagemigag owi mina yaawin
  4. Mina Yaawin Zhichigewin, mina yaawin negijitojig miinwaa ogimaawinan daapinaanaa-aa onaangizhewin owi bimaakiwiing miinwaa mashkosijigaadeg gagwek zhichigewin gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig
  5. Minaadendaagwog wiijigaabiwitaadiwin gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig miinwaa Gitchi Ogimaawin Gaanada
  6. Dibishkowendaagoziwin, debisemigag, aabaji semigag miinwaa basaagag zhoonyaa temigag gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig
  7. Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig naagizowaabmdaanaa-aan ado dibaabijigewin miinwaa gikendamowin giizhaa temigad awii aasgaabitaagaadeg mina ayaawin.
  8. Neniizaanendaagwog mina yaawin nendowendaagwog nakweshkigaadeg
  9. Aasgaabiwichigaademigag miinwaa zhichigaademigag enigokwaag zhiwe mina bimaadiziwin enkiitaagejig

Maanda ogimaa maandobiigan waabmdowemigad gagwech, aankebideg miinwaa gechi piitendaagwog wiindamaagewinan agaa noondamaang azhide bebakaanziwaad+. Gaawii ginoodamaagesino gego bezhig Giizhaa Agaa Yaajig odena maage wiijiindiwin. Zhiwe moshkin dibaajimowin, ensa bezhig debaachigaademigag miigwem gikina nikaazang owi iniwewin maagwewaad gewe Anishinaabek, Eshkiimewi, Wiisaakodeg, miinwaa Nowonj Iyaawid Aazhideseg Bemaadizijig.

Gikinwaajitaagoziwinan abi onjibaamigag Gechi Aawijig Gegiikimigejig Gaataadibiwaad

"Owi bamasewin owi mina ayaawin aabajisemigad miinwaa zinagendaagwod dash wiigwa wenpanad digobidemigag nowonj newen waajinakiimigag. Dibishko owi Wiisaakode naabkawaagan, inaaknigewin miinwaa onaaknigewin aawinon e'digosing owi gechi piitendaagwog ezhinaagwog miinwaa gikinwaabmjigan bezhigong ensa bezhig odena miinwaa wiindamaagemigad owi dibaajimowin gewe ningitiziiminaabanig, gdo inaadiziwinaa miinwaa gete izhichigewinan, miinwaa kina nendowendaagwog owi mina ayaawin newen Anishinaabek, Eshkiimewig, miinwaa Wiisaakodeg inwendamowiniwaa miinwaa ezhi waabmdamiwaad."

Karen MacKenzie
Omashkiigoo-Wiisaakode Gichi Ayaawid

"N'debwewendam gwa ningitiziiminaabanig agii nigadimaanaanig owi gikendaasowin miinwaa nikaaziwinan owi apii shkwaa gichi maanaaji zhiwebak. Amii agii digoshinang zhiwe miinwaa aga minaadendaanaa anikaaziying ado gikendaasowiniwaa miinwaa ombinimang newen nikaaziwinan agaa nigadimaagiying niigaan ani zhaaying ne'aab awii daapinamang egaa gegii-odaapinigaadeg dibendaasowininaa miinwaa gdo dibiniwezininaa owi mina yaawin miinwaa mashkowi bimaadiziwinan."

Albert McLeod, LLD
Niish Manidowaag Gichi Ayaawid

"Ndo bigosendam agii zhitowing owi naagidowin mena nakiimigag kina gwaya miinwaa ensa bezhigowing odi mina yaawin miinwaa mina ginoondiwin gewe Giizhaa Agaa Yaajig miinwaa gaawii Giizhaa Agaa Yaajig bemaadizijig maampii kiing ezhinikaademigag Ashkakamigokwe owa Manidoo gwa mina miinigowing."

Emma Reelis
Inuk Gichi Ayaawid

Mesinibiiged maandobiigan

Zhibiigan dibaajimowin owi mazinibiigan maandobiigewin:

Maanda mazinbiigan aawaon mazinibiiged maandobiigan owi inendamowin owi Gimaawin maampii Gaanada agaa debinamiwaad gewe Anishinaabek, Eshkiimewi, Wiisaakodeg, miinwaa Nowonj Iyaawid Aazhideseg Bemaadizijig owi Giizhaa Agaa Yaajig Mina Yaawin Naaknigewin.

Azhidesing zhiwe shpiming etemigag owi mazinibiigan, bebakaan akiin ezhinaagwog waabmdowemigad. Namanjiwiing owi aazhibikon shkwe-aang temigag, temigadoon zaagiji odena wiigwaaman miinwaa age gichi odena wiigwaaman mazinaatesing giizhigoong. Naanaagwiwiing zhiwe mashkode aki, temigadoon nisawa'iganan miinwaa Wiisaakode ditibidaabaan bezhigozhigii wiikibinaad odi nikiiyaa gichi odena wiigwaaman mazinaatesing waasa apii. Mayaawiing, giiwedinang aki waabmdowemigad agoonkaamigag miinwaa waasamoobimide-zhooshkodaabaan wiikibinaad kamutik, genowaakozid zhooshkojiwe odaabaan.

Owi Nooziwin "Giizhaa Agaa Yaajig Mina Yaawin Naaknigewin" zhibiigaademigad anaamiwiing.

Moogsemigag onji newen nowonj akiin ezhinaagwog, nowonji minik ziibiin maawaandojiwinan ani awong bezhig ziibi myaajiiging ani naajiwong niigaan zhiwe mazinibiiganing. Mazinaateshinowaad naanan bemaadizijig maamowi yaawaad, nowonj niginowaad miinwaa naabewiziwaad, bimaasewog shiwe ziibi, zhiwe owi kidiwinan zhibiigaademigag "Bkaan ada zhichigem", "Oshki giizhigad maanda aawon: Ndo nikaazinaanin newen kidiwinan "Bimaakwiiwin miinwaa Gagwek Doodamowin", miinwaa "Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig niigaanendaagoziwog owi niigaan awaa zhiwebak maampii Gaanada" zhibiigaadenon.

Namajiwiing owi waawagitigweyaa, newen kidiwinan "Doodawindwaa miinwaa minaadenjigaaziwaad naasaab apiitendaagoziwaad" miinwaa "Minaadendaagwog Giizhaa Agaa Yaajig miinwaa Gitchi Ogimaawin Wiijigaabiwitaadiwin" miinwaa "Gichi Waawiindamaagewin" zhibiigaadenon.

Mayaawiing owi waawagitigweyaa, newen kidiwinan "Wenepazhi Nikaaziyaang Ogimaakidaadiziwin miinwaa Dibiniweziwin owi Wiinwaa Bezhigo Giizhendamowin" zhibiigaadenon.

Miinwaa age, zhiwe bakewiing owi mayaawiing owi waawagitigweyaa, temigadoon nisiwi waawiye-aagin tenon mazinibiiganan biinjiwiing. Owi ntam mazinibiigan temigad aakozii gamig gaataasing kidiwinan "Mina Yaawin Zhichigewin". Owi ekwa niizhing yaawog maamowi gaabiwijig gaataasing kidiwinan "Mina Yaawin Negijitojig". Owi ekwa niswi aawon Gichi Gimaawin Gamig gaataasing kidiwinan "Gaanada Gichi Gimaawin". Shpiminig ninda mazinibiiganan, newen kidiwinan "Daapinamang Onaangizhewin owi Bimaakiwiing miinwaa Mashkosijigaadeg Gagwek Zhichigewin" zhibiigaadenon. Miinwaa age temigad mazinibiigan owi gikinawaadazina`igan ezhi nikaademigag "Gagwek Zhichigewin Naagijigewinan".

Owi waawagitigweyaa woshme maajiigin enigokwaag miinwaa moshkinesin owi maanji beshaa owi mazinibiigan. Shiwe owi mayaawiing owi baakiiginigan, mazinaatesinon nishwaaswi bemaadiziwiingwen, nowonj epiitizijig miinwaa gikinwaajinaagoziwaad. Bezhig bemaadizid biiskaan babigwayaan temigag owi niish jichaag kiwegin shkwe-aang. Ani aabajising zhiwe nipaajiwiing newen ado mazinbiiganan miinwaa digosing zhiwe waawagitigweyaa temigadoong akosing nowonj enaandegin, ditibiwaagonan niigaanising nowonj enendaagokin.

Zhiwe biinji zhaawishkwaandeg ezhinaagwog, etemigag zhiwe ishpiming myaawong inikiiyaa owi maanji beshaa mazinibiigan, newen kidiwinan "Neniizaanendaagwog Mina Yaawin Zhichigewin Nendowendaagwog" zhibiigaadenon miinwaa age nowonj enendaagokin, e'digosing:

  • gichi odenaang zhichigewinan
  • aabajisemigag gnowenjigewin
  • waasamo asabi biiwaabik misenjigaademigag, waasamo asabi mazinaatesing mashkikiiwin, aabajisemigag asabi mazinaatesing
  • odaapinawaaso, ogashi, osan, miinwaa binoojiin mina yaawin
  • bigodkamig miinwaa zaagiji odena zhichigewinan
  • wiigwaaman miinwaa nikaaziwinan miinwaa bamibidechigeng naabajikaaziwinan
  • mazhiwewin mina yaawin zhichigewinan
  • gikinwaajinaagozid memdage zhichigewinan
  • inendamowin mina yaawin miiinwaa mina bimaadiziwin
  • Gaawii Debigaadesinag Mina Yaawin Bamitaagewinan (NIHB)
  • aankanosijigan miinwaa iniwewin zhichigewinan
  • aanke naadimaageng zhichigewinan

Owi e'miinaandeg ezhinaagwog, etemigag zhiwe ishpiming nipaajiwiing owi maanji besha mazinibiigan, owi mazinchigan waabmdowemigad nowonj bemaadizijig zhinogewaad niigaan nikiiyaa miinwaa bazindamowaad nowonj ezhinaagokin dibaabijigewin e'digosing, gikinwaajibiiganan, mazinaginijiganan miinwaa aansokeng. Newen kidiwinan "Aansokewin" miinwaa "Dibaajimang" naagidoon ishpiming gewe bemaadizijig. Oshpiming maanda mazinchigan, newen kidiwinan "Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig Naagizowaabmdaanaa-aan ado Dibaabijigewin miinwaa Gikendamowin Giizhaa Temigad" zhibiigaadenon.

Owi ezaawaandeg ezhinaagwog gagwek gwa naamiiwiing owi e'miinaandeg, newen kidiwinan "Mina Yaawin Enkiitaagejig" zhibiigaademigad. Biinjiwiing maanda ezhinaagwog, niish mazinaatesinoog, bezhig owa mina yaawin negijitod nikaazad wiiyaw bazindaajigan owa binoojiin mnjinigod gitiziiman. Owi bkaan mazinaatesing waabmdowemigad owa mina yaawin negijitod shiwe yaakozid nibaaganing.

Zhiwe miinwaa bezhig ozhaawishkwog ezhinaagwog bimising namiwiing owi maanji besha mazinibiigan, newen kidiwinan "Dibishkowong, Debisemigag, Aabajisemigag miinwaa Basaagag Zhoonyaa Temigad gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig" zhibiigaadenon, gaataasing mazinibiigan owi mazigini zhoonyaa.

Naanaagwiwiing owi maanji besha mazinibiigan, gaataasing kina bkaan ezhinaagokin, temigad meskwaandeg ezhinaagwog newen kidiwinan "Maamowi Nakiimigag Wiiyow Mina Yaawin" zhibiigaadeg odi aapaji shpiming naanwiwiing. Naamiwiing ninda kidiwinan, temigadoon maandoonigaaged mazinibiiganan e'digosing giigidobiiganan, miigwan, owi ulu miinwaa wiigwaam. Zhiwe nipaajiwiing owi meskowaandeg ezhinaagowg, gaataasing newen kidiwinan "Bimaadizing Endodaang Mina Ayaawin", aawon maandosijigaadeg newen masinibiiganan e'digosing ozaawaag meshkowaag wiikwan, bakite'igan, mashiimin, jiisenasan, wiigwaam, ishkode miinwaa zhoonyaa. Zhiwe myaawiing owi naasaab ezhinaagwog, gaataawiing newen kidiwinan "Giizhaa Agaa Yaajig Nikiiyaa Gikendamang miinwaa Ayaawing", temigad maandosijiganaatesigin e'digosing wiingash, biskanemigag mashkodewaashk, waabowaan mazinsing Wiisaakode gikinwaajichigan, miinwaa mazinaatesewaad bemaadizijig ziginjiindiwaad niigaan gichi bikodinaag mazinsing.

Jiigiwiing owi mayaa niisaawiing owi maanji besha mazinibiigan temigad akoosimaan aandek ezhinaagwog temigag newen dikobiiganan "TRC", "MMIWG" miinwaa "UNDRIP" zhibiigaadeg biinjiwiing owi.

Nakwetamowin owi debaachigaademigag

1.Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig doodawindwaa miinwaa minaadenjigaaziwaad naasaab apiitendaagoziwaad miinwaa zhichigewinan aanjichigaademigag awii bamigaadeg agaa shki digoshinajig-nigonigowaang naagijigewinan miinwaa bkaan enjigewin izhichigewinan

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig miiwishkaanaa-aan awii misendamowaad mina yaawin zhichigewinan zaam owi dibasenjigewin miinwaa bkaan enjigewin zhichigewin endodaagaaziwaad. Ezhibiigaademigag zhiwe zhibiigan 24 owi Waajiindijig Inakaaneziwinan Gichi Wiindamaagewin newen Dibiniweziwiniwaan gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig (UNDRIP), Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig ado yaanaa-aa naasaab epiitendaagwog dibiniweziwin owi minwendamowaad memaanji shpaamigag epiitaag owi wiiyow miinwaa inendamowin mina yaawin.

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii:

  • nisidiwinaanaa-aa owi agaa shki digoshinajig-nigonigowaang zhichigemigadoong aabaji semigag mina yaawin dibasenjigewin
  • gagwekwendaagwog Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig dibiniweziwiniwaa awii masendamowaad waankiimigag mina yaawin zhichigewinan, tesinag dibasenjigewin miinwaa bkaan enjigewin.

2. Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig adaa wenepazhi nikaazinaa-aa ado ogimaawin miinwaa dibiniweziwin owi wiinwaa bezhigo giizhendamowin

Giizhaa Agaa Yaajig Inakaanewiziwinan aawinon Ogimaakodaadizowaad Inakaanewiziwinan. Ado ayaanaa-aa ininiwaa dibiniweziwin owi wiinwaa bezhigo giizhendamowin miinwaa wiinwaa ogimaakodaadizowaad. Kina gwa enigokwaag ogimaawinan aabdeg ada minadendaadnaa-aa miinwaa nisidwaabmdaanaa-aa Giizhaa Agaa Yaajig gimaakidaajigewin miinwaa Gichi Waawiindamaagewin miinwaa Ininiwaa Dibiniweziwiniwaan. Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig ado yaanaa-aa dibiniweziwin owi Giizhaa Agaa Yaajig niigaaniwidowaad mina yaawin ezhinaagwog, miigweng miinwaa giizhendamowin zhichigaademigag, ezhi dibaachigaademigag zhiwe maziniginan 3, 4, 23 miinwaa 24 owi UNDRIP.

Giizhaa Agaa Yaajig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii gagwekwendaagwog Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig nakiitonaa-aa ado dibiniweziwiniwaa owi wiinwaa bezhigo giizhendamowin owi daapinamiwaad naagidowendamowaad ado mina yaawin zhichigewinan. Amiidash maanda age aawong waankiiwendaagwog, shki inendamowin naagidowenjigewin woshme age nishing mina yaawin ezhiwebak.

3. Miziwe wiiyaw ginowaabmjigaademigag owi mina yaawin maamowingaademigag Giizhaa Agaa Yaajig nikiiyaa gikendamang miinwaa ayaawing miinwaa newen bimaadiziwin endodaagemigag owi mina yaawin

Mina Yaawin aawon maamowi nakiimigag wiiyow. Wiiyow miinwaa inendamowin mina yaawin madookdaadaan newen wiijiindiwin, jichaag miinwaa enamjiwong menezing, miinwaa age odena miinwaa aki mina yaamigag. Ogimaawinan aabdek dowendaagoziwog awii nisastamiwaad odenwinan memaanji minaayaamigaadoon apii kina giizhenjigewinan owi mina yaawin nakwechigaadeg.

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii:

  • aasgaabiwichigaademigag mina yaawin zhichigewinan onji maajiiginoon owi Giizhaa Agaa Yaajig Inaadiziwin, Naagijigewinan, Debwewendamowinan miinwaa Ishpendamowinan
  • nisidwaabmjigaademigag gete zhichigewin mina yaawin dibishko-aag owi zhaaginaash mina yaawin gnowenjigewin miinwaa nikaazang neniish awii ombinigaademigag mina yaawin izhiwebak
  • minaadenjigaaziwaad miinwaa aasgaabiwitaagaaziwaad Gichi Aawijig miinwaa Gikendamowin Nyaagidowendamjig gechi piitendaagoziwaad awii dikobiziwaad bemaadizijig miinwaa odenwinan newen inaadiziwin mashkikiin miinwaa naandowechigeng

4. Mina Yaawin Zhichigewin, mina yaawin negijitojig miinwaa ogimaawinan daapinaanaa-aa onaangizhewin owi bimaakiwiing miinwaa mashkosijigaadeg gagwek zhichigewin gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig

Gaanada ado mina yaawin zhichigewinan nondesemigad gagwek zhichigewin minwaa zhiibwaase-aag gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig. Aanowi gwa waawiindamaagewinan miinwaa getinaamendamowinan agii zhichigaadenon, Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig agii waabmdaanaa-aa bangii maajiishkaawin. Owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada dowendaagoziwog wewiib awi bimaakwiiwaad awii nakwetamowaad

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii:

  • waawiinjigaademigag gikinwaabmjiganan owi gnowenjigewin
  • aasgaabiwitage nakiiwin ensa bezhig owi gimaawin awii zhichigaademigag dikobideg, Giizhaa Agaa Yaajig – niigaanwidowaad gagwek zhichichigewin nikaaziwinan owi woshme e'nishing mina yaawin gnowenjigewin, e'digoyaajig nendagikenjigejig

5. Minaadendaagwog wiijigaabiwitaadiwin gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig miinwaa Gitchi Ogimaawin Gaanada

Wiijiindiwinan biitwi Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig miinwaa Gichi Gimaawin maampii Gaanada dowendaagwodon awii aawong bebezhigowaad+, Inakaaneziwinan Naaskodaadiwin, Ogimaawinan Naaskodaadiwin miinwaa Eshkiimewi-Gichi Ogimaanini nikiiyaa.

Gichi Waawiindamaagewinan maampii Gaanada aawinon gichi inaakinigewin nesidwaabmjigaademigag bezhigwendamowinan biitwi Inakaaneweziwinan miinwaa Gichi Ogimaanini. Ado moshkin jichaag miinwaa e'naabidag aabdeg ada minaadenjigaademigad miinwaa maajiishkaachigaademigad, e'digosing owi Gichi Waawiindamaagewin Dibiniweziwin owi Mina Yaawin.

Eshkiimewi getinaamtaagoziwog owi ndowendaagwog newen woshme mina wiijiindiwinan, minaadenjigaadeg ginondiwin, miinwaa owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada awii bazindwaad newen Ezhkiimewinag.

Eshkiimewi bemaadizijig agii bmaakbii-aanaa-aa niibna nching gwa bnizigaaziwod newen megwaa etegin Gizhaa Agaa Yaajig mayaa mina yaawin gnowenjigewin naagijigewinan miinwaa nankiiwinan. Gagwedwewinan newen nisidwaabmjigewin miinwaa digoyaang, miinwaa age zhoonyaa miinwaa giikinigaadeg nankiiwinan agii ntam endaagwodon.  

Nowonj Nisidiwinaagozijig Bemaadizijig age gagwejimaa-aan Gichi Gimaa maampii Gaanada awii giikinamiwaad awii digosing newen mina yaawin menezing gewe Nowonj Eyaawiwaad Aazhideseg Bemaadizijig miinwaa gaawii debendaagozisijig ishkoniganing bemaadizijig. Newen meneziwaad agii baashkizaamjigaadenon agaani bimiseg. 

Giizhaa Agaa Yaajig mina yaawin naaknigewin adaa aawon owi naagsijigan newen shki bezhigwendamowinan miinwaa wiijiindiwinan gewe Anishinaabeg, Eshkiimiweg, Waasaakodeg, miinwaa Nowonj Eyaawiwaad Aazhideseg Bemaadizijig. Aawon owi zhisewing awii:

  • gikendamang gikinomaagewinan onji zhaazhigwa naaknigen zhitoong
  • debwewendamang miinwaa minaadendamang naadimaading zhiwe Inakaaneziwinan Naaskodaadiwin maamowi zhichigaademigag, naagijigaadeg newen maziniginan 18 miinwaa 19 owi UNDRIP
  • woshme maajiishkaatoong miinwaa nakweshkigaademigag newen gikinwaabijigewinan ezhibiigaademigag zhiwe:
  • owi Wiijiindiwin Inakaanewiziwinan Wiindamaagewin newen Dibiniweziwiniwaan gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig
  • owi Debwewin miinwaa Mina Ginondiwin Nookiiwin ado Gagwedwewin awii Bimaakwiing
  • Jordan ado Naagzowaaamjigewin
  • owi Gichi Kiing Gagwedwewin owi Nyaadizijig miinwaa agaa Nisigaazijig Giizhaa Agaa Yaajig Kwewog miinwaa Kwezensag Gagwedweng owi Gweyaak Doodagewin
  • owi Gichi Gimaawin Nookiiwin gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig
  • Joyce ado Naagzowaaamjigewin

6. Dibishkowendaagoziwin, debisemigag, aabaji semigag miinwaa basaagag zhoonyaa temigag gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig

Megwaa dibagaademigag naaknigewinan gaawii aasgaabiwitosiin Giizhaa Agaa Yaajig wiinwaa bezhigo giizhendamowin zhiwe mina yaawin. Ozhi waabmjigaaziwog wiindamaagaaziwaad awaa zhichigeng, zinagag miinwaa gazigiwong. Giizhaa Agaa Yaajig maamowi yaajig ado dowendaanaa woshme gagwek zhoonyaa miigweng ezhinaagwog, woshme bangi wiindamaageng gaziginigwog, miinwaa zhoonyaa miigweng dibagaadeg ayaawong miziwe wiiyaw ginowaabmjigaademigag miinwaa mineziwin onjibaamigag.

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii:

  • aanji mazinigaadeg megwaa etemigag Giizhaa Agaa Yaajig mina yaawin zhoonyaa miigweng ezhinaagwog
  • debinigaadeg zhoonyaa onji Giizhaa Agaa Yaajig maamowi yaajig e'dibishkowong, debisemigag, aabaji semigag miinwaa basaagag

7. Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig naagizowaabmdaanaa-aan ado dibaabijigewin miinwaa gikendamowin giizhaa temigad awii aasgaabitaagaadeg mina ayaawin.

Nigaawong bimaakinageng biitwi kiinsan waasa-wekamig miinwaai gichi gimaawin mina yaawin zhichigewinan zhitoomigad aajikaganan owi misendamang miinwaa nikaazang dibaabijigewin. Megwaa dibaabijigewin zhichigewinan miinwaa eshchigeng abi onjibaamigadoon zhaaginaashiiwin miinwaa wewiiba gaawii inaadiziwin nowendaagosino. Giizhaa Agaa Yaajig odenwinan miinwaa wiijiindiwinan ishpaamidaanaa-aa owi gichi piitendaagwog owi woshme nishing dibaabijigewin misendamang awii ombinigaademigag owi zhichigaademigag miinwaa miigweng newen mina yaawin zhichigewinan.

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii:

  • minaadenjigaademigag Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig ado dibaabijigewin ogimaakidamiwaad
  • ombinigaademigag dibaabijigewin bamiikimang owi naagidoong dibendamang, gnowendamang, misendamang, ayaamang (OCAP®) nyaagijigaademigag,
  • zhoonyaa binaajichigaadeg zhiwe dibaabijigewin enigokwaag
  • zhitoong woshme nishing maadookiing owi mina yaawin dibaabijigewin bemiikigaademigag gewe kiinsan, waasa-wekamig maage owi gichi gimaawin ne-aab odi Giizhaa Agaa Yaajig odenwinan

8. Neniizaanendaagwog mina yaawin nendowendaagwog nakweshkigaadeg

Anishinaabeg, Eshkiimiweg, Waasaakodeg, miinwaa Nowonj eyaawiwaad aazhideseg Bemaadizijig nakweshkaanaa-aan mangidawaag zhiwe mina yaawin zhichigewinan dash newen gaawii yaawisiwaad Giizhaa Agaa Yaajig Gaanada bemaadizijig. Mangidaawaagin temigadon manji gwa bemaadizijig adaawaad gichi odenaang, zaagiji odena maage bigodkamig. Memdage dawaagin agaa ombinigaadeg, dash gaawi goweta:

  • odaapinawaaso
  • inendamowin mina yaawin gnowenjigewin
  • aabajisemigag gnowenjigewin
  • mazhiwewin mina yaawin gnowenjigewin
  • asabi mazinaatesing gnowenjigewin miinwaa waasamo asabi biiwaabik misenjigaademigag
  • aanke naadimaageng gnowenjigewin
  • gikinwaajinaagozid memdage gnowenjigewin
  • Gaawii Debigaadesinag Mina Yaawin Bamitaagewinan
  • bamibidechigeng naabajikaaziwinan
  • iniwewin aankanosijigaademigag
  • bamidaabaangowin
  • e'zhinomaaged miinwaa ginoodamowin aasgaabiwitaagewinan

Giizhaa Agaa Yaajig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii zhitoong gichi miinwaa wewiib bimaakwiiwin awii nakwetaajigaademigag neniizaanendaagwog mina yaawin nendowendaagwog.

9. Aasgaabiwichigaademigag miinwaa zhichigaademigag enigokwaag zhiwe mina bimaadiziwin enkiitaagejig

Mina yaawin enkiitaadamajig aabdeg ada zhitonaa-aan endinakiing inaadiziwin gikendamowinan awii miigwewaad bemaadizid naanaagwiwiing gnowenimind miinwaa zhichigaadeg wiijiindiwinan biitiwi maagwejig, nyaagdowenjigaaziwaad miinwaa odeniwinan. Mina yaawin enkiitaadamajig minezinaa-aa inaaknigaademigag gikinomaadiwin newen:

  • Giizhaa Agaa Yaajig inaadiziwin gikendamowaad
  • aazhide-bkaan enjigewin
  • aazhide – dibasenjigewin
  • gichi wiisgendamowin-gikendamang gnowenjigewin

Miinwaa age aanke, Giizhaa Agaa Yaajig waajinakiindijig ishpamsidonaa-aa maanenjigewinan owi aangizhewaa-aad miinwaa gnowenimaa-aad mina yaawin negijitojig, memdage gwa bigodaakwaa miinwaa giiwedinang.

Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig mina yaawin naaknigewin aawon zhisewin awii:

  • wiiji nakiimaa-aad ensa aanke gimaawin miinwaa nagajitoong gikinomaage gamigoon awii zhitowaad waawiindamaagewinan owi nendowendaagwog gikendamowin
  • aasgaabiwichigaadeg aangizhechigeng miinwaa ginowenjige zhichigewinan
  • giikinigaadeg Giizhaa Agaa Yaajig nimadibiwaad zhiwe mina yaawin zhichigewin

Ekwaa-endamowin miinwaa awaani zhichigeng

Aanowi gwa Anishinaabeg, Eshkiimiweg, Waasaakodeg, miinwaa Nowonj Ayaawiwaad Azhideseg Bemaadizijig madookidaadog aanin naasaab inendamowinan owi mina yaawin naaknigewin, owi naaknigewin dowendaagwod awii basaagiwong deminig awii minadenjigaadeg newen onjike ezhi waabmdamiwaad owi mina yaawin eyaamiwaad bebizhigowaad Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig miziwe Gaanada.

Maamowi gwa, owi indendamowin agaa debinigaadeg epiichi wiikijinakiing waabmdowemigwad bigosendamowin miinwaa ishpenamowin owi naaknigewin ada:

Owi miinwaa awaa zhichigewaad owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada awii wiiji zhitowaad naaknigewin wenaamjiginan gewe Giizhaa Agaa Yaajig waaji nakiindijig miinwaa, zhiwe miigsemigag, kiinsan miinwaa waasa-wekamigan. Ada zhichigem maanda owi bebezhigowaad onjibaamigag. Owi nenda gashkichigaadeg owi miinwaa awaa nankiing aawan awii wiiji zhitoong moshkin dibagaademigag naaknige wenaamjigewinan owa onji Ogimaa newen Giizhaa Agaa Yaajig Zhichigewinan awii miinaad Naagaanizijig waaji nakiimaad owi giizhendamowin zhichigaademigag jibwaa Minookamig 2023.

Zhibiigan newen gikidiwinan

Wiiji-dibaamijigaadeg: Wiiji nakiinding owi maamowi nakiing awii maandobiigaademigag Giizhaa Agaa Yaajig Wiijiindiwin inendamowiniwaa miinwaa gagwekwendaagwog owi maandobiigan minaadendaan miinwaa gagwek waabmdowemigad Wiijiindiwin ezhi waabmdamiwaad miziwe kamig, iniwewin, izhiwebiziwiniwaa miinwaa wiidokaajigaaziwaad. 

Wiiji-nakiindiwin: Zhiwe miziwe edamoomigag maanda dibaajimowin, "wiiji-nakiindiwin" idamomigad gewe Giizhaa Agaa Yaajig Wiijinakiindijig miinwaa Gichi Gimaawin maampii Gaanada wiiji nakiindiwaad owi maamowi nakiing awii gashkitoong wiiji bezhigwendamowin newen naaknigeng wenaamjigewinan onji inaakinigaademigag bebezhigowaad onjibaamigag Giizhaa Agaa Yaaji mina yaawin naaknigewin.

Bebezhigowaad-onjibaamigag+: Nisidwaamjigaademigad ensa bezhi odena ado ayaanaa-aa bezhigwong inaadiziwin, akiimiwaa, mewizha agaa zhiwebak, miinwaa wiijiindiwin owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada, miinwaa age bebezhigwong mashkoziiwinan waanji maajiishkaang miinwaa maanenjigewinan awaa nakweshkamiwaad. Owi bebezhigowaad-onjibaamigag+ eshchigeng idamoomigad onjike nakiindiwindwaa gewe Anishinaabeg, Eshkiimiweg, Wiisaakodeg, miinwaa Nowonj Iyaawid aazhideseg Bemaadizijig nisidiwinigaademigag ado bebezhigwo ayaawiwaad.

Nowonj Ayaawid Azhideseg: Epiichi bezhigwong yaawong newen owi bemaadizid ado nowonj ayaawid azhideseg. Zhiwe miziwe edamoomigag maanda dibaajimowin, "nowonj ayaawid aazhideseg" aawon owi nikiiyaa owa bemaadizid ado Giizhaa Agaa Yaajig ayaawid, nisidiwinaagozid ayaawid, wiiyow ezhi nakiimigag, bimaadizing ondaadiziwin ezhigaabiwiwaad maage bkaan ayaawong ayaawiwaad gnimaa adaa doodaagemigag aagowiitosing madookidaagewinan owi bkaan enjigewin. Maanda digoshinoog gewe gaawii-dibendaagozisowaad miinwaa gaawii wiijii-esiwaad Anishinaabe, Eshkiimiwe, Wiisaakode bemaadizijig.

Naaknigewin wanaamjiginan: Moshkin dibagaademigag wenaamjigewinan newen inaaknigaademigag bebezhigowaad-onjibaamigag Giizhaa Agaa Yaajig mina yaawin naaknigewin. Ninda adaa giikimigaadenon owa Ogimaa newen Giizhaa Agaa Yaajig Zhichigewinan, awaa miinaad Naagaanizijig waaji nakiimaad owi giizhendamowin zhichigaademigag.

Giizhendaman: Mazinigan 3 owi UNDRIP gikidomigad: "Giizhaa Agaa Yaaji bemaadizijig ado ayaanaa-aawiinwaa dibiniweziwin owi bezhigo giizhendamowin. Owi onji dibiniweziwin wenpaazhi waawiindaanaa-aa ado dibaakinidizowaad miinwaa wenpani baminaashkamiwaad ado ondaadiziwin, wiijiindiwin miinwaa inaadiziwin maajiigitowaad." Maampii Gaanada, maanda age idamomigad owi Gichi Gimaawin maampii Gaanada nisidiwinang owi Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig ado dibiniweziwiniwaa owi bezhigo giizhendamowin, e'digosing owi ininiwaa dibiniweziwin owi gimaakodaadiziwaad. 

Shki digoshinajig-nigonigowaang zhichigewin: Owi yaabajisemigag zhichigewin owi mashkowiziiwin zhiwe gewe Giizhaa Agaa Yaajig Bemaadizijig owi e'shki-digoshinajig endaawaad miiwishkogaaziwog gewe e'shki digoshinajig gagige abitamowaad akiin miinwaa gechi piitendaagowog akiing abi onjibaamigag.

Ihuaqhiyauyuq ublua:
sasasas